Bir Sivas türküsü… Sözler, Pir Sultan Abdal’ın bir koşmasından alınmış. Koşmadaki can alıcı dizeler, türküye alınmadığı gibi “Günah sende değil bendedir bende” yerine “Günah bende değil sendedir sende” diye değiştirilmiş. Türkülerin yazgısı bu değişimler.
Beni görüp yüzün öte dönderme
Yine gitmez meylim sendedir sende
Yıkıp hilal kaşlarını indirme
Günah sende değil bendedir bende
Sevgilinin kendini görünce başını çevirip hilal kaşını yıkması zor… Tüm bunlar, ondan başkasını sevmeyen Pir’i yaralar. Sevgilinin kendine kırgın olduğunu düşünerek sevgiliyi suçlama kolaylığına düşmez.
Pir Sultan Abdal; sözleri gedikte, korkusuz, severse tam seven bir yiğit… Hiç öyle bağırıp çağırmadan ifade eder söyleyeceğini. Sözlerdeki bu dinginlik, bir zorbanın bağırıp çağırarak konuşmasından çok daha etkilidir. O, ezilmeden, eğilip bükülmeden der, ne diyecekse. Ha dağ ha Pir!
Şeker vardır dudağında dilinde
Arzumanım kaldı gonca gülünde
Sen bir padişahsın hükmüm elinde
Senin ile davam sendedir sende
Halk edebiyatı mazmunlarını görebiliyoruz sözlerde. Teşbih-i beliğ denilen sanatı da… Sevgili, insanı baştan çıkaracak kadar, günaha sokacak kadar güzeldir. Her ne günah işlenmişse bu, onun güzelliğinden ötürüdür. Yine de Pir, sevgilinin insanı günaha sokacak güzelliğine helal gelsin istemez. Suçlama, Pir’in yiğitliğine sığmaz. Cevre dayanır, suçu üstlenir.
“Sen bir padişahsın hükmüm elinde
Senin ile davam sendedir sende”
Can alıcı iki dize… Pir, davasının olduğunu söylediğinde ”Günah bendedir bende” yerine “Davam sendedir sende.” diyecektir. İddia varsa bu, karşı tarafa olacaktır. “Gözüm, senden başkasını görmez.” demenin anlatımıdır bu dava. “Bendedir bende.”den “Sendedir sende.” ya geçişteki incelik, sadece Sultan’a has incelik olabilirdi zaten.
Bu iki dizede Hızır Paşa’ya gönderme de olabilir mi? Çünkü koşmanın son dizesi çok çarpıcı, Pir’e yaraşır destan güzelliğinde bir dizeyle biter: “ Kellem terkidedir, yandadır yanda.”
Pir bu… Kavgayı da sevdayı da iç içe yaşar.
Yaşam, sevdanın ve kavganın toplamıdır.
“Kavgadan uzak kalmışsan sevdadan da uzaksın demektir.” (Ahmet Telli)
İlk yorum yapan olun