Vardar Ovası

Vardar Ovası çok eski, bir türkü. Yıl 1371…Osmanlı, Üsküp’ü kuşatmıştır. Halk Osmanlı’ya sığınır. Türkünün kahramanı genç kız da halkın arasındadır. Çandarlı Halil Paşa güzeller güzeli kızı görür, korumasına alır. Savaş (Kosova) kazanılınca ordu dönerken yanlarına Rumeli halkından insanları da alır. Bu insanların bir kısmı kendi rızalarıyla gelirken bir kısmı kendi rızasıyla bu göçe katılmaz. Kahraman genç kız, Çandarlı’nın korumasındadır Anadolu’ya geldiğinde. Başlarda mutlu olsa bile sonradan sıla özlemiyle yandığından söz edilir.

Maya dağdan kalkan sazlar
Al topuklu beyaz kızlar
Yârimin yüreği sızlar
Eğlenemem aldanamam
Ben bu yerlerde duramam
Vardar Ovası Vardar Ovası

Kazanamadım sıla parası
Mayadağ’ın yıldızıyım
Ben annemin bir kızıyım
Efendimin sağ gözüyüm
Eğlenemem aldanamam
Ben bu yerlerde duramam
Vardar Ovası Vardar Ovası

Genç kız, neden rakı parası kazamadığından söz eder ya da sıla parasından? Aslında rakı parası kazanmanın diğer gereksinmelerin giderildikten sonra oluşan lüks bir gereksinim olmalı. “Rakı” yerine “sıla”, “Mayadağ” yerine de “Şar Dağı” geçer kimi değişkelerde. Türküyle örtüşmeyen şey de “Kazanamadık” eylemi. Çandarlı Halil Paşa’nın gözdesi olan birinin paraya gereksinme olur nu? Sılaya gitmek için paraya gereksinme olur ama çalışması ve dönüşü söz konusu değildir.

Sıla özlemi, kimi zaman diğer özlemleri de içererek ağırlaşır yürekte. Şar Dağı’ndan kalkan kazları, al topuklu beyaz kızların diyarını özler türkünün kahramanı. Bu yeni yerde kalamayacağını, buraların güzelliğine aldanmayacağından vurgular. Annesinin tek kızıdır, sonra Mayadağı’nın ya da Şar Dağı’nın en güzelidir, yıldızıdır. Genç kadının topraklarından koparılmasının hüznü hissediliyor hemen. İnsan, ne kadar rahatta olursa olsun kendi memleketi başka! Bülbül misali, altın kafes misali… Özlem, biraz eksiklik, çokça yanmaktan başka nedir ki?

“Şurama batana ‘özlem’ demeselerdi, bıçak derdim.” (Cemal Süreya)